Türkiye'de Miras Hukuku ve Mirasçıların Mal Paylaşımı

Türk Miras Hukuku

Türk miras hukuku, Alman hukukunda olduğu gibi, külli halefiyet ilkesine dayanmaktadır. Bu, miras bırakanın ölümü üzerine tüm mal varlığının bir bütün olarak mirasçılara geçtiği anlamına gelir. Bu devir kendiliğinden gerçekleşir ve kural olarak miras bırakan tarafından engellenemez. Murisin sadece mal varlığı değil, tüm hak ve yükümlülükleri de mirasçılara geçer. Ancak mirasçılar isterlerse mirastan feragat etme haklarına sahiptirler.

Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye'deki miras hakkı

Almanya'daki mirasçılar, miras bırakanın kendilerine Türkiye'de mal varlığı bıraktığından şüpheleniyorsa öncelikle böyle bir durumun gerçekten söz konusu olup olmadığını kontrol etmelidir. Eğer böyle bir durum söz konusuysa Türkiye'deki mirası Almanya'dan nasıl talep edebilecekleri sorusu ortaya çıkmaktadır. Buradaki kilit nokta, Türk mahkemelerinin Almanya'daki mirasçılar hakkında hiçbir bilgiye sahip olmamasıdır. Mahkemeler, bu bilgiyi ancak mirasçıların mirasçılık belgesi için başvuruda bulunmaları hâlinde elde edebilmektedir.

Almanya'da ikamet eden mirasçılar, bu başvuruyu geciktirir veya yapmazlarsa Türkiye'de yaşayan mirasçılar, yabancı uyruklu mirasçıların katılımı olmaksızın mirası kendi aralarında paylaşabilirler. Bu durum, hem mirasa ilişkin taleplerin yerine getirilmesini önemli ölçüde zorlaştırmakta hem de diğer mirasçıların üstünde herhangi bir mal varlığı bulunmaması hâlinde sonradan ileri sürülebilecek talepler konusunda da sorunlara yol açabilmektedir.

Bu durum sadece Almanya'da yaşayan mirasçılar için değil, Türkiye'de yaşayan mirasçılar için de geçerlidir. Türkiye'de yaşayan mirasçılar, Almanya'daki miras haklarını güvence altına almak için zamanında harekete geçmezlerse ileri doğacak taleplerini risk altına atabilirler. Bu nedenle, her iki senaryoda da mirasçılar daha sonra hukuki ve maddi sorunlarla karşılaşmamak için haklarını her iki ülkede de zamanında ve usulüne uygun şekilde talep etmelidirler.

Miras kimin hakkıdır? Türkiye'de miras paylaşımı

I. Yasal mirasçılar: kan hısımları, sağ kalan eş ve evlatlıktır

Özetle:

• Birinci derece: Alt soy (evlat edinilen çocuklar da dâhil olmak üzere çocuklar ve torunlar)
• İkinci derece: Ölen kişinin anne ve babası ve onların soyundan gelenler (kardeşleri ve kardeşlerinin alt soyları)
• Üçüncü derece: Ölen kişinin büyükanne ve büyükbabası ile onların soyundan gelenler (amca, hala, teyze, dayılar ve onların alt soyları)
• Hayatta kalan eş: Tabii ki hayatta kalan eş de yasal mirasçıdır. Hayatta kalan eş, çocuklarla birlikte dörtte bir; anne babayla birlikte dörtte üç ve büyükanne ve büyükbabayla birlikte dörtte üç mirastan pay alır.

Altsoyun saklı payı, yasal miras hakkının yarısı ve anne-babanın her biri için dörtte birdir. Sağ kalan eşin ise miras payı, durumun niteliğine göre değişkenlik göstermektedir. Türk miras hukukunda ölüme bağlı tasarruf mümkün kılınmıştır. Ancak vasiyet yoluyla mirasçıların mirastan tamamen yoksun bırakılması mümkün değildir, dolayısıyla saklı pay üzerinde hak iddiaları her zaman mevcuttur.

II. Vasiyetname düzenlenmemişse ne olur?

Vasiyetname bulunmadığında, miras taksimi için bir mirasçılık belgesi gereklidir. Bu belgeyi noterlerden ya da yerel mahkemelerden alabilirsiniz. Mirasçılar arasında yabancı uyruklular varsa mirasçılık belgesinin yerel mahkeme tarafından düzenlenmesi gerekmektedir. Mirasçılık belgesi, uyruğa ve mirasın türüne göre değişkenlik göstermektedir:

• Almanya'da taşınır bir mülkü olan Türk vatandaşı: Türk mirasçılık belgesi yeterlidir ancak bunun noter tarafından veya yurt dışındaki konsolosluk tarafından onaylanması gerekir.
• Almanya'da taşınmaz malı olan Türk vatandaşı: Alman mirasçılık belgesi gereklidir. Bu belge, ölen kişinin son ikamet ettiği yerdeki mahkeme tarafından düzenlenir. Türkiye'deki mirasçılar Alman dış temsilciliğine başvurmalıdır.
• Türkiye'de taşınır ve taşınmaz malı olan Alman vatandaşları: Türk mahkemesine Türk mirasçılık belgesi için başvurulmalıdır. İşlem süresi genellikle 1 ila 3 aydır.

Özetle: Türkiye'de terekenin tasfiyesi ve hukuki sürecin işleyişi

1. Vasiyetnamenin açılması: Terekenin tasfiyesi için ilk adım

Almanya'da olduğu gibi, Türkiye'de de miras taksimi vasiyetnamenin açılmasıyla başlar. Bu adım, mirasın yasal dayanağını oluşturmak için çok önemlidir.

2. Mirasçılık Belgesi Başvurusu

Vasiyetname düzenlenmemişse mirasçılar, mirasçılık belgesi için başvuruda bulunmalıdır. Bu mirasçılık belgesi, mirasçıları resmî olarak tespit etmek ve miras ile ilgili gerekli işlemleri yapabilmeleri için onlara yetki vermek adına gereklidir. Mirasçılık belgesi için başvuru, tüm mirasçıların Türk vatandaşı olması koşuluyla, mahkemeden veya noterden alınabilir.

3. Mirası kabul ya da mirasın reddi: üç aylık süre

Türkiye'de mirasçılar, mirası kabul etme ya da reddetme seçeneğine sahiptir. Mirasçılık belgesi olmadan da mirası reddetmek mümkündür ancak bazı durumlarda mahkeme, mirasçılık belgesinin düzenlenmesine de karar verebilir. Mirasın reddi, merhumun ölümünden itibaren üç ay içinde yapılmalıdır.

4. Veraset ve İntikal Vergisi ile Emlak Vergisi borçlarının ödenmesi

Mirasçılık belgesi düzenlendikten sonra mirasçılar, vergi yükümlülüğünü yerine getirmelidir.

5. Mirasçılar arasında anlaşmazlıkların çözüm yolu

Türkiye'de miras ile ilgili anlaşmazlıkların uzun sürmesi veya bir anlaşmaya varılamaması hâlinde, miras paylaşımı davası açılabilir ve malların açık attırma usule ile satışı talep edilebilir.